Basit anlatımıyla boş kalori, besin değeri çok az ya da hiç olmayan yiyecek ve içeceklerden aldığımız kalorilerdir. Bu besinler kalori almamıza neden olurken protein, sağlıklı yağlar, lif, vitaminler, mineraller ve diğer antioksidan maddeler açısından son derece yetersizdir ve bu nedenle sağladıkları kaloriler boş kalori olarak tanımlanır.
Pek çok yiyecek ve içecek boş kalori kaynağıdır. Sağlıklı yaşamak ve ideal vücut ölçülerinde kalmak için boş kalori içeren yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalı ya da tüketimleri sınırlandırılmalıdır.
Özellikle çocukların boş kalorili gıdalara eğilimleri fazladır. Bu tip yiyecek ve içeceklerle beslenmeleri yaşam boyu sağlıklarını etkileyebilmekte, kısa vadede çocuklarda enerji dengesizliğine ve ruh hali değişimlerine neden olabilmektedir.
Kalori nedir?
Kalori bir enerji birimidir. Bilimsel açıklamayla kalori, 1 gram suyun sıcaklığını 1 derece yükseltmek için gereken enerji miktarıdır. Tükettiğimiz yiyecek ve içeceklerin neredeyse tamamında kalori bulunur ve bu kaloriler vücudumuza enerji vererek yaşamın sürdürülmesini sağlar.
Günlük kalori ihtiyacı kişiden kişiye değişmekle birlikte standart bir miktar verme gerekirse günde 2000 kalori alınmalıdır. Cinsiyet, yaş ve fiziksel aktiviteler gibi pek çok faktör günlük kalori ihtiyacının artmasını ya da azalmasını gerektirir.
Boş kalori nedir?
Boş kaloriler, yüksek kalori değerine sahip olan ama besin değeri açısından fakir olan gıdalarda bulunan kalorilerdir.
Bu gıdalar vücuda enerji verseler de vücudu güçlü ve sağlıklı tutmak için gerekli olan protein, sağlıklı yağlar, vitaminler ve mineraller gibi besin ögelerini çok az ya da hiç içermezler.
Boş kaloriler genellikle 3 kategoriye ayrılır;
-Şeker
-Katı Yağ
-Alkol
Boş kalorilerin en yaygın kaynakları yüksek oranda işlenmiş ve rafine edilmiş gıdalardır. Bu gıdalar genellikle yüksek miktarda yağ, şeker ve diğer karbonhidratlar içerir. Fast food gıdalar, işlenmiş atıştırmalıklar, pastane ürünleri bu kategorideki yiyeceklerden bazılarıdır.
Şeker:
Boş kalorinin en yaygın türüdür. Gazlı içecekler, meyveli içecekler, fast food ürünler, pastane ürünleri, soslar, işlenmiş gıdalar şeker içeriği zengin besinlerdir. Beslenmeye eklenen bu fazladan şeker enerji verir ama diğer ihtiyaç duyulan besin ögelerini sağlamaz. Aldığınız kalori miktarına bağlı olarak bu şekerler vücutta yağ olarak depolanmaya başlar.
Yağ:
Pek çok yağ boş kalori sınıfındadır çünkü kalori dışında vücuda çok az diğer besin öğelerini sağlar. Boş kalorili yağlar genellikle oda sıcaklığında katı formda olan yağlardır ve bunlara doymuş yağlar denir. Tereyağı, margarinler bu kategoridedir. Bunlar sağlık için son derece faydalı olan çoklu doymamış yağ asitlerini içermezler.
Her türlü hamur işi, bisküviler, krakerler, fast food ürünler, pizzalar, tam yağlı sütler, salam, sosis, sucuk gibi şarküteri ürünleri bu yağlar açısından zengindir.
Sağlıklı yağlar dengeli beslenmenin önemli bir parçasıdır. Yağlı tohumlar ve çekirdekler (ceviz, fındık, badem, susam, ay çekirdeği vs.) avokado ve zeytinyağı besin değeri açısından zengin olan sağlıklı yağlar sınıfındadır. Diğer yandan doymuş ve trans yağlar yaşamın sürdürülebilmesi için gerekli olan yapı taşlarını çok az sağlar.
Alkol
Boş kalorilerin bir diğer önemli kaynağı alkollü içkilerdir. Bira, karbonhidrat bakımından zengin ve diğer besin ögelerinden çok fakir olan bir içecektir ve boş kalori sağlar. Kokteyller genellikle şuruplar, meyve suları ve ek şeker kullanılarak hazırlanır ve yine boş kalori sınıfındadır. Keza şarap da şeker içeriği yüksek olan bir alkollü içecektir. 1 gram alkolde 7 kalori vardır ve tüketim miktarı artıkça alınan boş kalorinin miktarı da artacaktır.
