Sağlıklı bir kiloda olmak ve bu kiloyu korumak, yiyecek ve içeceklere erişiminin eskiye göre çok daha kolay olduğu günümüzde oldukça zorlaşmıştır. Diğer yandan hastalıklar, gıdalara erişimin kısıtlı olması, çok katı diyet uygulamaları ya da başka nedenlere bağlı olarak yeterli kaloriyi alamamak da endişe verici bir durumdur. Özelikle uzun süre yetersiz beslenmek fiziksel, mental ve psikolojik bazı sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Çok düşük kalorili beslenmenin yaratacağı bazı temel sağlık sorunları şunlar olabilmektedir.
Yorgunluk
Kalori, vücudun işlevlerini yerine getirebilmesi için gerekli olan enerjiyi sağlar. Yetersiz kalori alındığında kişi kendini yorgun hisseder.
Vücudun, 24 saatlik dönem içindeki fonksiyonlarını yapabilmesi için ihtiyacı olan kalori miktarına dinlenme metabolik hızı denir. Pek çok kişinin dinlenme metabolik hızı 1000 kaloriden fazladır. Diğer yandan gün içinde yapılan fiziksel aktiviteler de eklendiğinde ek olarak 1000 kaloriye daha gereksinim duyulur. Dolayısıyla ortalama üzerinden konuşursak bir kişinin günlük kalori ihtiyacı 2000 kalori civarındadır.
Günlük ihtiyacınızdan fazla kalori alırsanız bu kaloriler yağ olarak depolanmaya başlar, ihtiyacınızdan az kalori alırsanız da bu kez kilo vermeye başlarsınız.
1000 kalorinin altındaki bir diyet uyguladığınızda metabolizma hızınız yavaşlar, temel vücut fonksiyonlarınızı karşılayacak kadar kalori almadığınız için yorgunluk baş gösterir.
Vücudunuzun dinlenme metabolik hızı+fiziksel aktiviteleriniz için gerekli olan enerjiyi sağlayacak kaloriyi almamanız durumunda yürümek ya da merdiven çıkmak gibi basit fiziksel aktivitelerde bile zorlanmaya başlayabilirsiniz.
Sürekli Aç Hissetmek
Her zaman aç hissediyorsanız yeterli beslenmiyor olabilirsiniz.
Çalışmalara göre aşırı kısıtlı kalorili beslenildiğinde açlığı ve doygunluğu kontrol eden hormonların düzeylerinde değişimler ve buna bağlı olarak iştahta artış olmaktadır. Bu kişilerde leptin gibi iştahı bastırtan hormon seviyeleri düşmektedir.
Bir çalışmada %40 kalori kısıtlaması yapılan yetişkinlerde %18 iştah artışı olduğu belirlenmiştir.
Ayrıca açlık ve artan göbek yağlanması ile ilişkili olduğu bilinen kortisol adındaki stres hormonu düzeyleri, düşük kalorili beslenildiğinde artmaktadır.
Hamile Kalamamak
Yetersiz kalori alımı, gebe kalma üzerinde etkili olabilmektedir. Hamile kalmak için östrojen ve progesteron gibi pek çok hormonun doğru düzeylerde olması gerekmektedir. Yetersiz kalori alımında hipotalamik amenore; 3 aydan daha uzun süren adet görememe sorunu ile karşılaşılabilir.
Bir çalışmada, amonore ve infertilite (hamile kalamama) problemi olan 36 düşük kilolu kadına, yüksek kalorili diyet uygulanarak normal kiloya gelmeleri sağlanmıştır. Bunun neticesinde %90’ında menstrual döngü başlamış ve %73’ü hamile kalmıştır.
Saç Dökülmesi
Saçların dökülmesi kadın için de erkek için de üzücüdür.
Aslında her gün tarağımızda birkaç tel saçımızı görürüz ki bu normaldir. Fakat normal dökülmeden fazla bir şekilde tarağınızda saç görüyorsanız bu yeterince beslenmediğinize işaret ediyor olabilir.
Saçların sağlıklı olması için gerekli olan bazı besin ögeleri vardır. Yani yeterli kaloriyi almanın yanı sıra protein, biyotin ve demir gibi bazı besin ögelerini de yeterli aldığınızdan emin olmalısınız.
Yetersiz beslendiğinizde, vücut saçlar için ayırması gereken enerji ve besin ögelerini daha öncelikli olarak gördüğü beyin, kalp ve diğer iç organlar için harcar.
Uyku Sorunları
İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, aç kalmanın uykuda kesintilere neden olduğu ve yavaş dalga uykusu olarak tanımlanan derin uykuya geçişi engellediği belirlenmiştir.
Kadınlarla yapılan bir çalışmada 4 hafta katı diyet uygulamasının, uykuya dalma sorunlarına yol açtığı ve bu kişilerin derin uykuda geçirdiği sürenin kısaldığı ortaya konmuştur.
Psikolojik Belirtiler
Yapılan bazı çalışmalarda günlük ihtiyacından daha az kalori ile beslenenlerde sinirlilik ve hüzün gibi belirtilerin oluştuğu gözlemlenmiştir.
Avusturalya’da 2500 gençle yapılan geniş çaplı bir çalışmada katı diyet uygulayanların %62 sinde yüksek düzeyde anksiyete (kaygı, gerilim, korku, sıkıntı) ve depresyon olduğu belirlenmiştir.
Fazla kilolu olan kişilere katı diyet uygulandığında da bu kişilerde anksiyete gelişebildiğine dair çalışmalar bulunmaktadır.
