Çinko, tüm vücutta önemli roller üstlenen bir mineraldir. Bu nedenle beslenme ya da beslenmeyle yeterince alınamıyorsa takviyeler yoluyla alımı gereklidir. Bununla birlikte çok fazla çinko alımı bulantı, baş ağrısı ve ishal gibi belirtilere neden olabilir.
Fazla çinko alımı vücutta toksisiteye ve bunun neticesinde gastrointestinal sorunlara yol açabilir ve kronik çinko fazlalığı demir ve bakır da dahil olmak üzere vücuttaki diğer kimyasalların dengesini bozabilir.
Reçetesiz satılan vitamin ve besin takviyelerinin çoğu çinko içerir. Beslenmeyle alınan çinkoya ek olarak aynı anda birden fazla takviye almak günlük önerilen çinko alım miktarının aşılmasına neden olabilir.
Çinko toksisitesi belirtileri nelerdir?
Çinko toksisitesi akut yaşanarak kısa süreli belirtilere neden olabilir ya da kronik çinko toksisitesi yaşanabilir ve belirtileri uzun dönemli görülebilir.
Yüksek miktarda çinko alındıktan hemen sonra ortaya çıkan akut çinko toksisitesinde şu belirtiler yaşanabilir:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrısı
- İshal
- Baş ağrıları
Kişiler uzun dönemli yüksek doz çinko alırlarsa yukarıdaki belirtilere ek olarak ve kronik bir şekilde aşağıdaki belirtiler yaşanabilir:
- İyi kolesterol (HDL) düşüklüğü
- Bağışıklık fonksiyonlarında azalma
- Bakır eksikliği
Metal işleri ile uğraşan kişiler metal dumanı ya da tozuna fazla maruz kalarak fazla çinko soluduklarında 24-48 saat süreli olarak aşağıdaki belirtileri yaşayabilirler:
- Titreme
- Ateş
- Kas ve göğüs ağrısı
- Öksürme
- Nefes darlığı
Çinko toksisitesinin en önemli ve uzun süreli etkisi bağışıklığı baskılaması ve bu nedenle pek çok sağlık sorununun ortaya çıkabilmesine zemin hazırlamasıdır.
Günlük çinko alımı ne kadar olmalıdır?
Cinsiyet ve yaş gruplarına göre günlük çinko alımı önerileri şu şekildedir:
| Yaş | Erkekler | Kadınlar |
| 1-3 yaş | 3 mg | 3 mg |
| 4-8 yaş | 5 mg | 5 mg |
| 9–13 yaş | 8 mg | 8 mg |
| 14–18 yaş | 11 mg | 9 mg |
| 19+ yaş | 11 mg | 8 mg |
Günlük çinko alımında üst sınır önerileri ise şu şekildedir:
| Yaş | UL |
| 1-3 yaş | 7 mg |
| 4-8 yaş | 12 mg |
| 9–13 yaş | 23 mg |
| 14–18 yaş | 34 mg |
| 19+ yaş | 40 mg |
Çinko, bazı ilaçlarla etkileşime girebileceğinden kullandığınız bir ilaç varsa, çinko takviyesi alımınızı muhakkak doktorunuza danışmalısınız.
Çinkonun etkileşime girebileceği ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:
- Lisinopril içeren ilaçlar
- Doğum kontrol hapları
- Östrojen tedavisi
- Tiazid diüretikler
- Mide asidi ile ilişkili hastalıklarda kullanılan bazı proton pompası inhibitörleri
- Bazı antibiyotikler
Bazı takviyeler ile çinko takviyelerinin etkileşime girmemesi için bunların çinko takviyesinden 2 saat önce alınması uygundur:
- Bakır
- Demir
- Magnezyum
Çinko toksisitesi tedavisi
Böyle bir durum yaşadığınızı düşünüyorsanız en yakın hastaneye başvurmalısınız. Aksi belirtilmedikçe 1 bardak süt içmek iyi gelebilir. Çünkü sütte bulunan kalsiyum ve fosfor vücuttaki fazla çinkoyu bağlayarak, bağırsaklarda emilmesini önler.
Doktor, fazla çinkonun bağlanarak vücuttan atılmasına yardımcı olan bir ilaç ile tedavi başlayacaktır.
Çinko fazlalığı beslenme ve takviye alımı kaynaklı ise, bu takviyelerin kullanımı ve beslenme düzeni yeniden değerlendirilmelidir.
