TATLANDIRICILAR;
Herkesin çok merak ettiği bir konu tatlara olan yatkınlığımız doğuştan mı gelmekte yoksa çevresel faktörlerin etkisiyle mi gelişmekte? Bu konuyu okuduğum birkaç kitapta beslenme araştırmaların da hala devam eden bir tartışma olduğudur.
Ancak açıkça görünen şu ki doğduğumuz günden itibaren fark yaratan tat “tatlı”. Diline tatlı bir şey koyduğunuzda bir bebeğin yüzünde beliren ifadeyi gözlemleyin bunun öğrenilen bir davranış reaksiyonu olduğunu düşünmek oldukça zor. Diğer bir görüş vücudumuz “c” vitaminini üretemez ve bu vitamin alacağı besinler de meyve sebzeler gibi tatlı gıdalar. Yani vücut tatlı tadı beğenmek için programlanarak doğar teorisidir.
Belki de neden diye sormadan insan oğlunun tatlıyı sevdiğini kabul etmektir. Yıllar önce tatlı tatlar çok doğal yöntemlerle tüketiliyordu.Teknoloji gelişti tatlılar da yapay bir şekil almaya başladı. Anneannelerimiz,dedelerimiz bal,pekmez gibi tatlarla ve işlenmemiş şekerle besleniyorlardı. İşlenmiş besinler teknoloji ile beraber ortaya çıktı. Besin endüstrisinin hiç şüphesiz en kötü buluşlarından biri ise yüksek fruktozlu mısır şurubu .
TATLI İSTEĞİNİ TATMİN EDECEK SAĞLIKLI YOLLAR VAR MI?
İnsanoğlunun tatlı yemeyi sevdiğini kabul ettik. Peki şimdine yapalım tatlının vücudumuzu ve beynimizi esir almadan tüketmenin yollarını düşünelim.Şimdi sakın beni yanlış anlamayın. içinde şeker olan hiçbir şeyi kesinlikle yememelisiniz, demiyorum. Her ne kadar hayat şimdi ki kadar eğlenceli olmayacaksa da bunu yapabilmek büyük olasılıkla çok daha sağlıklı olmamızı sağlayacak.
Dondurmaya bayılırım,ablamın hazırladığı ıslak çikolatalı keke de bayılırım, annemin muhteşem çikolatalı kurabiyelerinin tadı ise damağımda…Sonuçta insanoğluyuz….
Ama ne yazık ki bu lezzetli karışımlarda ki birkaç öğe, en azından tatlandırıcı öğelerden bir kısmı dünyanın en sağlıklı besinleri arasında yer almıyor. Ancak sadece iki tatlandırıcı bu sağlıklı besinler listesine girebildi: üzüm pekmezi ve ham filtrelenmemiş bal.
SAĞLIKLI, ANCAK BULUNMASI ZOR TATLANDIRICILAR
Bu iki besinin kullanılmasının yanı sıra yiyecekleri tatlandırıken zararlı şeylerden de kurtulmanın daha başka yolları olduğunu ifade etmekte fayda var. Mesela gerçek bal çoğu kişinin tatlandırıcı olarak kullanmaktan hoşlandığı şifalı bir gıda ancak her şeye eklemeye yetecek kadar da kolay bulunamayan nadir besinlerdendir.
İdeal bir dünyada bizler şeker yemezdik, en azından herhangi bir türden işlenmiş bir şekere ağzımızı sürmezdik. Ancak ideal bir dünyada yaşamıyoruz. Bu listedeki her iki tatlandırıcı da gerçek besinler ve bana göre yemeklerini tatlandırmak isteyenler için en iyi seçimler. Ayrıca durumun dünyanın genelinde böyle olduğunu da biliyorum ben de dahil.
ÜZÜM PEKMEZ:
Bana sık sık sağlığımız açısından gerçek anlamda iyi herhangi bir tatlandırıcı olup olmadığı soruluyor. Bu noktada her zaman aklıma gelenlerden ikisi siyah pekmez ve hambal aynı zamanda granül halde satın alınabilen bir şeker alkolü olan, sağlık açısından birtakım faydaları olan glisemik indeksi çok düşük ve tıpkı şeker tadı taşıyan xylitol ü de kullanıyorum. Ayrıca sükralozda günümüzde tercih edilebilecek diğer bir tatlandırıcı. Ancak bunlar teknik açıdan besin olarak değerlendirilmiyor, dolayısıyla bu iki besin arasında saymıyorum.
Çeşitli yemek tariflerinde kullanılabilir ve özellikle zencefilli çöreklere , tam buğday ile yaptığınız kurabiyelere, meyve ile yaptığınız tatlılara eklenebilir.
SİYAH PEKMEZ ŞEKER AÇISINDAN FAKİR BESLEYİCİ ÖĞELER AÇISINDAN ZENGİNDİR
Pekmezi bu denli öneriyor olma sebeplerimden biri, şeker açısından fakir ancak besleyici öğeler açısından zengin oluşudur. Özellikle bitkisel kaynaklı bile olsa demirden zengin ve diğer mineraller ve bitkisel kaynaklı antioksidanlardan zengindir.
BAL NE KADAR YOĞUN OLURSA, O KADAR İYİDİR
Arıların polenlerini topladığı bitki türleri balın rengi,besin seviyesi, güzel kokusu ve tadını belirler. Aşırı derecede soğuk bölgelerden elde edilen ballar, tropik bölgelerden gelenlere kıyasla çok daha açık renktedirler. Bal ne kadar kıvamlı ve sert olursa, o kadar iyidir. Bal flavonoidler olarak adlandırılan bir bitki polifenol sınıfının çeşitli üyelerini içerir. Bunlar meyve ve sebzelerde oldukça fazla bulunur. Balda yer alan özel flavonoidler antioksidan özellikleriyle bilinir ve insan sağlığı için önemlidir.
ANCAK DİKKAT! GERÇEK BAL BİLE DİKKAT İSTER
Şimdi şunu unutmayın…
Bal yine de bir şekerdir. Eğer kan şekeri sorununuz varsa,dikkatli davranın. Bal, gerçek bir yiyecek olduğundan ve içinde çeşitli besleyici öğeler içerdiğinden, mantıklı ölçülerde tüketildiği sürece kullanılabilecek iken iyi tatlandırıcıdır.
Araştırmalardan biri doğal balın aslında hem sağlıklı hem diyabet hastası deneklerde C-reaktif protein ve homosistein’nin yanı sıra plazma glukozunuda çok değişimler yaratmadığını göstermiştir.Aynı zamanda ham bal bozulmaz.
Dyt. Ayşegül Bahar
Beslenme & Diyet Uzmanı
