Yeni bir araştırmaya göre domatesten zengin beslenmek cilt kanseri gelişimini %50 ye varan oranlarda azaltabilir.
Güneşe korunmasız bir şekilde maruz kalmak cilt kanserleri için en önemli risk faktörüdür. Keratinosit karsinom en sık görülen kanser türüdür ve dünya genelinde her yıl ortalama 5 milyon kişi bu kanser türüne yakalanmaktadır. Cilt kanseri görülme sıklığı da yıldan yıla artış göstermektedir. Her ne kadar ölüm oranları düşük de olsa cilt kanserlerinin tedavisi için çok büyük paralar harcanması gerekmektedir. Örneğin ABD’de cilt kanserleri tedavisi için harcanan para 8 milyar doları aşmaktadır. ABD Sağlık Bakanlığı cilt kanserleri vakalarını ve tedavi masraflarını azaltmak için Cilt Kanserini Önleme Eylem Planını 2014’de yayınlamıştır.
Eylem Planı’nda cilt kanserlerinden korunmak için alternatif metotların geliştirilmesi ve özellikle de doğru beslenme ile cilt kanseri riskinin azaltılabileceği ifade edilmiştir.
Daha önceki araştırmalarda domates salçası tüketiminin güneş yanığını riskini azalttığı gösterilmiştir. Domatese rengini veren bileşikler olan karotenoidlerin, ultraviyole (UV) ışınlarının ciltte yarattığı hasarı azaltmaya yardımcı olduğu düşünülmektedir.
Domatesteki karotenoidlerin önemli bir kısmı likopendir ve likopen antioksidan özelliği en yüksek olan karotenoittir.
Çalışmalara göre güneş yanıklarının önlenmesinde, likopenin sentetik takviye yoluyla alınmasından çok domatesin kendisinin yenmesinin etkili olduğu belirlenmiştir. Bu da domatesin içeriğindeki diğer bileşiklerin de bu faydayı sağlamada rolü olduğunu göstermektedir.
Domates yiyen farelerde cilt kanseri daha düşük
Yazının başında bahsettiğim bu yeni çalışmada, UV ışınlarına maruz bırakılan dişi ve erkek deney farelerindeki cilt kanseri tümörlerinin, turuncu ya da kırmızı domates tüketimi ile azalıp azalmadığına bakılmıştır.
Dişi farelerin tümör sayısında anlamlı bir fark oluşmadığı gözlemlenmiştir.
Diğer yandan 35 hafta boyunca her gün %10 domates tozu ile beslenen erkek fareler, daha sonra UV ışınlarına maruz bırakılmıştır. Bu farelerin domates ile beslenmeyen farelere göre cilt kanseri tümörlerinde %50 azalma olduğu belirlenmiştir.
Dişi ve erkek farelerde bu farkın oluşmasının olası nedeni, daha önceki çalışmalarda ortaya konulduğu üzere, UV maruziyeti sonrasında erkek fareler dişilere göre daha hızlı tümör geliştirmektedir. UV maruziyeti ile erkek farelerin tümörleri daha geniş, daha çok ve daha agresif gelişim göstermektedir.
Çalışmayı yürüten ekibe göre cilt kanserlerinin azaltılmasında farklı önleyici stratejiler geliştirirken cinsiyet hesaba katılmalıdır. Erkeklerde işe yarayan beslenmenin kadınlarda işe yaramayabildiği ya da bunun tersinin söz konusu olabileceği düşünülmeli ve beslenme stratejileri buna göre yapılandırılmalıdır.
Çalışmada kurutulmuş kırmızı domates tüketen erkek farelerde tümör azalması belirginken, kurutulmuş turuncu domates tüketen farelerde tümör azalması çok daha az olmuştur. Oysaki turuncu domateslerdeki likopenin biyoyararlılığı (vücuta emilimi) daha yüksektir. Bu da likopenin yanı sıra domatesteki diğer bazı bileşiklerin cilt kanseri tümörleri üzerinde etkili olduğu sonucunu daha net bir şekilde ortaya çıkarmıştır.
