Gut, şiddetli ağılara neden olan bir tür romatizmal hastalıktır. Genellikle ayak baş parmağından başlar ve ayak bilekleri, dizler, dirsekler ve el parmaklarındaki eklemleri etkileyebilir. Ağrıya, şişliğe, şekil bozukluğuna ve hareketlerin kısıtlanmasına neden olabilir. Daha sıklıkla erkeklerde görülse de menopoz sonrası kadınlarda da karşılaşılmaktadır.
Gut hastalığı, kanda ürik asit düzeylerinin yükselmesinden kaynaklanır. Böbreklerden ürik asit atımı tam olarak yapılamıyorsa ya da tüketilen gıdalarda vücutta ürik asite dönüşen pürin adlı maddenin fazla olması gut hastalığının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Gut hastaları özel bir diyet uygulayarak kanlarındaki ürik asit miktarını düşürmelidir. Diyet ile gut hastalığını tedavi etmek mümkün olmasa da doğru beslenme ağrılı gut ataklarının hafiflemesine ve eklemlerde oluşan hasarın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilmektedir. Diyet ile birlikte alınan ilaçlarla ağrıların yönetilmesi ve ürik asit miktarının azaltılması mümkündür.
Geçmişte gut hastalığı zengin hastalığı olarak tanımlanmıştı. Çünkü et, deniz ürünleri ve alkol tüketimi ile ilişkisi bilinmekteydi. Pürin içeren tüm gıdaların diyet dışına çıkarılması yaklaşımı ile oldukça yüksek sayıda gıda yasaklılar listesine kondu ve bu durum diyetin takip edilmesini oldukça zorlaştırdı.
Günümüzde ise yeni araştırmalar ile hastalığın yönetiminde diyetin rolü daha net anlaşıldı. Bu araştırmalarla bazı gıdalardan kaçınılması gerektiği fakat pürin içeren tüm gıdaların yasaklanmasının doğru olmadığı ortaya kondu. Ve vücutta ürik asit düzeylerinin düşürülmesine yardımcı olan bazı gıdaların ise beslenmeye eklenmesi gerektiği anlaşıldı.
Günümüzde gut diyetin amacı hastalık riski ve hastalığın yönetimi ile ilgili tüm etkenleri bir arada ele almaktır. Bunun için her hastalıkta olduğu gibi sağlıklı bir kiloda olmak ve sağlıklı bir beslenme hedeflenmektedir.
Gut hastaları nasıl beslenmeli?
Gut hastaları için beslenme önerileri aslında sağlıklı beslenmenin genel prensiplerini kapsar.
Kilo vermek: Aşırı kilolu olmak gut riskini arttırırken kilo vermek ise riskin azaltılmasını sağlar. Araştırmalara göre alınan kalori miktarının azaltılması ve kilo verilmesinin pürin kısıtlı bir diyet uygulanmasa dahi ürik asit seviyelerini düşürdüğü ve gut ataklarının azaltılmasını sağladığı bilinmektedir. Kilo vermek aynı zamanda eklemlerdeki stresi azaltır.
Kompleks karbonhidratlar: Beslenmede sebzelerin, meyvelerin ve tam tahılların bulundurulması önerilir. Beyaz ekmek, pastane ürünleri, şeker ve şeker katkılı yiyecek ve içecekler ise tüketilmemelidir.
Su: Su tüketiminin arttırılması gut ataklarının azaltılmasına katkı yapar. Günde 8 ile 16 bardak arası sıvı alımı ve bunun en az yarısının su olması önerilir.
Yağlar: Hayvansal doymuş yağların tüketilmemesi önerilmektedir.
Protein: Günlük et, tavuk ve balık tüketimi 100-150gr yi aşmamalıdır. Ürik asit düzeylerinin azaltılması için yağı azaltılmış süt ve yoğurt gibi süt ürünleri diyete eklenmelidir.
Yüksek pürin içeren sebzeler: Araştırmalara göre yüksek pürin içeren sebzelerin gut riskini arttırmadığı ve gut ataklarını kötüleştirmediği belirlenmiştir. Bu sebzeler arasında ıspanak, karnabahar, bezelye ve mantar bulunmaktadır ve tüketimlerinde sorun bulunmamaktadır. Ayrıca görece olarak yüksek pürin içeren bakliyatların da tüketilmesi iyi protein kaynakları olarak tavsiye edilmektedir.
Organ etleri: Yüksek pürin içeren ve ürik asit düzeylerini arttıran karaciğer ve böbrek gibi organ etlerinden kaçınılmalıdır.
Alkol: Alkol alımının vücutta ürik asit üretimini arttırdığı ve vücuttan suyun atılmasına neden olduğu bilinmektedir. Alkol tüketimi gut riskini arttırabileceği için önerilmez.
C vitamini: C vitamini takviyeleri ürik asit düzeylerinin düşmesine yardımcı olabilir. Günlük 500 mg C vitamini takviyesi beslenmenize ve kullandığınız ilaçlara bağlı olarak alınabilir. Bunun için doktora danışılmalıdır.
Kahve: Bazı araştırmalar aşırı olmamak koşuluyla kahve tüketiminin gut riskini azaltabileceğini ileri sürmektedir. Kahve içmek diğer tıbbi durumlar için uygun olmadığından doktora danışılarak tüketilmelidir.
