Havuç tatlımsı tadıyla sebzeler arasında en sevilenlerden bir tanesi. Üstelik kolay ulaşılabilir bir sebze, her mevsimde havuç temin etmek mümkün. Atıştırmalık olarak tek başına tüketilebileceği gibi, yemekler, çorbalar, hamur işleri, salatalar ve garnitürler gibi pek çok farklı alanda kullanılabiliyor. Havuç, bu geniş ilgiyi sağlığımız için sunduğu sayısız fayda ile fazlasıyla hak ediyor.
100 gramında sadece 40 kalori bulunuyor. Bu miktardaki havucu tükettiğinizde günlük A vitamini ihtiyacınızın tamamını, biotin ihtiyacınızın yaklaşık %20 sini, potasyum, C vitamini B6 vitamini ve lif ihtiyacınızın da yaklaşık %10’unu karşılamış oluyorsunuz. Bunlarla birlikte havuç antioksidan fitokimyasallardan da çok zengin. Bu fiyokimyasallar arasında katotenoidler (alfa-karoten, beta-karoten, lutein), hidroksisinnamik asitler(kafeik asit, kumarik asit, ferulik asit), antosiyanidinler (siyanidinler,malvidinler) bulunmakta. Bu fitokimyasallar havucun rengine göre farklı oranlarda bulunur. Kırmızı ve mor renkli havuçlar antosiyaninlerden, turuncu olanlar ki en yangın tüketilenler bunlardır beta-karotenden, sarı havuçlar ise luteinden zengindirler.
Hollanda’da 10 yıl devam eden bir araştırmada sebzeler ve meyveler renklerine göre yeşil, sarı-turuncu,kırmızı-mor ve beyaz olmak üzere 4 gruba ayrıldı ve kalp sağlığı üzerindeki etkilerine bakıldı. Araştırma sonucuna göre kalbi en fazla koruyanlar havucun da içinde bulunduğu sarı-turuncu renkli kategorisindekiler oldu. Bu grup içindede havuç kalp hastalıklarından korunmada en etkili besin olarak açıklandı.Araştırmaya katılanlar arasında en az havuç tüketenlerin kalp hastalıkları riskinin azaltılmasında en sonda geldiği ortaya kondu.
Havuç tüketmenin sağlık üzerinde en çok bilinen etkisi göz sağlığı üzerinedir. Bu konudaki çalışmalar karotenoidler ve özellikle beta-karotenin (vücutta A vitaminine dönüşür) retinayı koruduğunu, göz kuruluğunu önlemede etkili olduğunu ve yaşlanmaya bağlı oluşan katarakt ve makula dejenerasyonu riskini azalttığını ortaya koymaktadır. A vitamini eksikliğini gece körlüğüne neden olduğu bilinmektedir.
Havuç tüketmenin diğer faydaları arasında kanser önleyici etkisi sayılabilir. İçeriğindeki karotenoidler başta olmak üzere antioksidanlar, vücutta serbest radikallerin azaltılmasını sağlayarak havucu anti kanser özellikte bir besin haline getirir.Farklı araştırmalarda beta-karotenden zengin besinlerin akciğer, kolorektal,lösemi ve prostat kanserlerine karşı koruyucu etkisi olduğu belirlenmiştir.
Harvard Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada ise beta-karotenden zengin sarı ve turuncu sebze-meyvelerin spermleri güçlendirdiği ve sperm kalitesini arttırarak erkek fertilitesini olumlu etkilediğini göstermiştir. Her ne kadar sarı ve turuncu sebze ve meyvelerin bu etkisi olduğu ortaya konsa da bunlar arasında en etkili olan besin ise havuç olarak açıklanmıştır.
Dyt. Ayşegül Bahar
Beslenme & Diyet Uzmanı
