Karaciğer karbonhidratların parçalanması, glikozun üretilmesi ve vücuttan toksik maddelerin atılmasında görev alan önemli bir organımızdır. Ayrıca besin maddelerini depolar, gıdaların sindirimi ve emilimi için gerekli olan safrayı üretir.
Karaciğer sağlığı, genel sağlık için hayati derecede önemlidir. Karaciğerde fonksiyon bozukluğu oluşması karaciğer hastalıklarının, metabolik sendromun ve hatta tip 2 diyabetin gelişimine yol açabilir.
Karaciğer sağlığı ile ilgili tüm risk faktörlerini yönetmek mümkün olmasa da bazı yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi karaciğerin korunmasına katkı sağlar.
Karaciğer sağlığına iyi gelen yiyecek ve içecekler
- Kahve
Bilimsel çalışmalar kahvenin karaciğer sağlığına iyi geldiğini göstermektedir. Özellikle karaciğer yağlanmasına karşı kahvenin koruyucu etkisi bulunmaktadır.
Günlük kahve tüketiminin kronik karaciğer hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabileceğine ilişkin bazı kanıtlar da bulunmaktadır. Ve hatta kahvenin karaciğer kanserinden korunmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Klinik Gastroenteroloji Dergisinde 2014 yılında yayınlanan bir çalışmada, kahvenin karaciğer enzimlerini etkileyerek karaciğer sağlığını koruduğu gösterilmiştir.
Kahvenin karaciğerde yağ birikmesine azalttığı, koruyucu antioksidanları arttırdığı bilinmektedir. Kahvede bulunan bileşikler sayesinde karaciğer enzimleri harekete geçerek kansere neden olan maddelerin vücuttan atılmasına yardımcı olur.
- Yulaf ezmesi
Yulaf ezmesi beslenmeye lif eklemenin en kolay yollarından biridir. Lif sağlıklı sindirim için gereklidir ve yulaftaki lif türleri karaciğer için faydalı olabilir. Yulaf ayrıca beta-glukanlar adı verilen bileşikleri yüksek miktarda içerir.
2017 yılında Ulusal Moleküler Bilimler Dergisinde yayınlanmış bir çalışmada, beta-glukanların vücutta çok etkin olarak rol aldığı belirlenmiştir. Bağışıklık sistemini düzenlemeye ve enflamasyona karşı savaşmaya, özellikle de obezite ve diyabet ile mücadeleye katkı sağladığı görülmüştür.
Fareler üzerinde yapılan çalışmada da beta-glukanların karaciğerde depolanan yağları azalttığı gösterilmiştir. Karaciğerin korunmasına yardımcı olan bu duruma ilişkin daha kapsamlı ve insanlar üzerinde daha çok sayıda çalışma yapılması gerekmektedir.
- Yeşil çay
Dünya Gastroenteroloji Dergisinde 2015 yılında yayınlanmış bir araştırmada, yeşil çayın vücutta genel yağ miktarını azaltmaya, oksidatif stres ile mücadeleye ve alkol dışı karaciğer yağlanması belirtilerini azaltmaya yardımcı olduğu belirlenmiştir.
Yeşil çayın, çay olarak tüketilmesi önerilmektedir. Yeşil çay özütlerinin (extract) ise karaciğer sağlığına zarar verdiğini ilişkin raporlar bulunmaktadır. Bunun nedeni özütlerin içinde EGCG adlı bileşiğin yüksek miktarda olmasıdır.
- Sarımsak
Sarımsağın karaciğeri uyarıcı bir etkisi bulunmaktadır. İleri Biyomedikal Araştırmaları Dergisi’nin 2016 yılındaki bir sayısında yer alan araştırmada, sarımsak tüketiminin alkol dışı karaciğer yağlanması sorunu yaşayan insanlarda vücut ağırlığını ve vücudun yağ içeriğini azalttığı, yağsız vücut kitlesinde ise bir değişime neden olmadığı belirlenmiştir. Fazla kilolu ya da obez olmak, alkol dışı karaciğer yağlanmasında önemli bir risk faktörü olduğundan sarımsak tüketiminin bu etkisi önemlidir.
- Zeytinyağı
Çok fazla yağ tüketimi karaciğer sağlığı için iyi değildir ancak bazı yağlar karaciğere faydalıdır. Dünya Gastroenteroloji Dergisinde yer alan bir araştırmaya göre beslenmeye zeytinyağı eklenmesi oksidatif stresi azaltmaya ve karaciğer fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu durum zeytinyağı içeriğindeki doymamış yağ asitlerinin yüksek miktarda olmasından kaynaklanmaktadır.
- Üzüm
Üzümün karaciğere yardımcı olabilecek antioksidan bileşiklerden zengin olduğu bilinmektedir. Üzümdeki bu bileşikler vücuttaki iltihabı azaltabilir ve karaciğer hasarına önleyebilir.
- Greyfurt
Greyfurt temelde iki antioksidan madde içerir. Bunlar naringin ve naringenindir. Bu bileşikler iltihabı azaltarak ve karaciğer hücrelerini koruyarak karaciğerin zarar görmesini önlemeye yardımcı olurlar. Bu bileşikler ayrıca karaciğerde yağ birikimini azaltabilir ve yağ yakan enzimleri artırabilir. Tüm bu özellikleri greyfurtu alkol dışı karaciğer yağlanması ile mücadelede önemli bir besin haline getirmektedir.
- Yağlı balıklar
Dünya Gastroenteroloji Dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre yağlı balıkların ve balık yağı takviyelerinin tüketilmesi alkol dışı karaciğer yağlanması etkilerini azaltabilir.
Yağlı balıklar vücutta enflamasyonu azaltmaya yardımcı olan omega-3 yağ asitlerinden zengindir. Omega 3 yağ asitleri karaciğer enzim düzeylerinin korunmasına yardımcı olur ve karaciğerde yağ birikmesini önler.
Karaciğer sağlığını korumak için haftada 2 ya da 3 kez yağlı balıklar tüketilebilir.
- Pancar suyu
Fareler üzerinde yapılan çeşitli çalışmalarda pancar suyunun karaciğerdeki oksidatif hasarı ve iltihabı azalttığı ve aynı zamanda doğal detoksifikasyon enzimlerini arttırdığı gösterilmiştir.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar umut verici gözükse de benzer çalışmalar insanlar üzerinde yapılmamıştır. Dolayısıyla pancar suyunun karaciğere faydalarını doğrulamak için insanlar üzerinde araştırmalar yapılmalıdır.
