Vücutta bir miktar gaz oluşması normaldir. İnsanlar tipik olarak günde 5-15 kez gaz çıkarabilirler. Ancak normalden fazla gaz, tüketilen gıdalara vücudun güçlü bir tepki verdiğinin işaretidir. Bazı gıdalara duyarlılık ya da hassas bağırsak sendromu gibi bir sindirim sistemi bozukluğu aşırı gazın nedeni olabilir. Bu yazıda aşırı gazın olası nedenleri ve çözüm önerileri hakkında bilgiler yer almaktadır.
Normal sindirim süreci gaza neden olur
Yemek ve içmek gaz oluşumu için yeterlidir. Bir şeyler yiyip içerken bir miktar hava yutulur. Yutulan bu hava ya ağızdan ya da bağırsakları geçerek anüsten çıkartılır.
Gaz, hava yutmanın yanı sıra sindirimin doğal süreci içerisinde de oluşmaktadır. Bağırsaklarda yaşayan bakteriler yiyecekleri parçalarken farklı gazlar oluştururlar ve bu gazlar vücuttan anüs yoluyla atılır.
Beslenme değişikliklerine bağlı gaz sorunları
Bazı insanlar beslenmelerinde değişiklik yaptıklarında daha çok gaz çıkardıklarını fark edebilirler. Vegan ya da vejetaryen olmak, bazı gıda gruplarını diyetten çıkarmak ya da beslenmeye bazı yeni yiyecekler eklemek daha fazla gaz sorununun oluşumuna neden olabilir.
Bu gibi beslenme değişikliklerinde mide bulantısı, kusma, kabızlık ya da ishal gibi sindirim rahatsızlıkları oluşabilir fakat bir süre sonra vücut bu yeni beslenme şekline adapte olarak sorunlar ortadan kalkar. Eğer sorunlar devam diyorsa beslenmeye eklenen bazı gıdalara duyarlılık(intolerans) olduğu düşünülmelidir.
Gaza neden olan yiyecekler
Bazı yiyecekler diğerlerinden daha fazla gaz oluşumuna neden olur. Gaza neden olan besinlerin pek çoğu karbonhidrat, nişasta ve lif içeriğinden zengindir.
Bunun aksine proteinler ve yağlar gaza neden olmazlar, ancak bazı proteinler gazın daha kötü kokmasına neden olabilir.
Aşağıdaki yiyecekler gaz probleminin şiddetlenmesine neden olabilmektedir.
Yüksek lif içeren besinler
Lif bitkisel besinlerde bulunan ve insan vücudunun parçalamakta en çok zorlandığı besin bileşiğidir. İnce bağırsakta parçalanamayan lifler kolona olduğu gibi ulaşır. Kolondaki bakteriler bir fermentasyon süreci ile lifleri parçalar ve bu noktada gaz oluşumu gerçekleşir.
Yüksek lifli besinler hem bağırsak hem de genel sağlık için faydalıdır ancak çok fazla lifli gıda tüketmek sindirim sisteminde rahatsızlığa neden olabilmektedir. Eğer lifli besinlere beslenmenizde daha fazla yer vermek istiyorsanız bunu kademeli olarak yapmanızda fayda vardır. Lifli besinleri azar azar arttırmak gaz dahil sindirim sistemi sorunlarının yaşanmasını önleyebilir.
Bakliyatlar, kepekli tahıllar ve sebzeler yüksek lifli besinler arasındadır.
Rafinoz içeren besinler
Gaza neden olan rafinoz karmaşık yapıda bir şekerdir.
Bakliyatlarda yoğun olarak bulunan rafinoz ayrıca şu gıdalarda da bulunmaktadır: Lahana, brüksel lahanası, brokoli, kuşkonmaz, ve kepekli tahıllar.
Nişastalı yiyecekler
Nişastalı yiyeceklerin çoğu kalın bağırsakta parçalandığında gaz üretir.
Gaza neden olabilecek nişastalı yiyecekler arasında buğday, mısır ve patates bulunmaktadır.
Pirinç nişastalı bir gıda olmasına karşın gaz üretmez.
Kükürtlü gıdalar
Kükürtlü gıdalar sağlıklı bir beslenmenin olmazsa olmaz parçalarıdır. Ancak yüksek kükürt içeren gıdaların fazlaca tüketilmesi gaza neden olabilmektedir. Soğan, sarımsak, brokoli ve lahana kükürt içeriği zengin besinler arasındadır.
Şeker alkolleri
Ksilitol ve eritritol gibi şeker alkolleri tatlandırıcılarda kullanılır ve kalorisizdir. Ne var ki vücut şeker alkollerini tamamen sindirmekte zorlandığı için gaz dahil sindirim sistemi sorunlarına neden olabilmektedir.
Kabızlık
Dışkı kolonda beklerken daha fazla fermente olur ve gaz salınımı artar. Eğer kişi kabızlık yaşıyorsa dışkının daha fazla beklemesine bağlı olarak gaz şikayetleri artacaktır.
Laktoz duyarlılığı
Laktoz duyarlılığı olan kişilerin süt ve süt ürünleri tükettiklerinde gaz şikayetleri artabilir. Bunun nedeni sütte bulunan laktoz adlı proteinin sindirilememesidir. Süt ve süt ürünleri kaynaklı gaz aynı zamanda kötü kokulu olma eğilimindedir.
Çölyak hastalığı
Çölyak hastaları buğdayda bulunan glüten adlı proteini parçalayamaz. Aşırı tüketimi gaz ve şişkinlik dahil olmak üzere bir dizi sindirim problemlerini beraberinde getirebilir.
Diğer sindirim sistemi bozuklukları
Hassas bağırsak sendromu, ülseratif kolit, crohn hastalığı, reflü, enflamatuar bağırsak hastalığı, otoimmun pankreatit ve peptik ülserler gibi rahatsızlıklar vücutta gaz oluşumuna neden olabilen bazı hastalıklardır.
