Serbest radikallerin yıllar içerisinde hücrelerde yaptığı tahribat sonucunda kalp hastalıkları ve kanserler başta olmak üzere pek çok hastalığa neden olduğu düşünülmektedir. Serbest radikaller çevre kirliliği, sigara dumanı vs. dış kaynaklı olarak etkin hale geldiği gibi metabolizmanın normal işleyişi ile de oluşmaktadır. Normalde serbest radikal hasarına karşı kanda bulunan antioksidan maddeler sayesinde vücut kendisini korumaktadır. Ancak stresli yaşam ve yetersiz beslenmeye bağlı olarak vücutta antioksidan açığı oluşmaktadır. Antioksidan açığını kapatabilmek için yapılacak en etkili şey antioksidan maddelerden zengin bir beslenme düzeni oluşturmaktır.
Beslenmede antioksidanlar açısından ana kaynak meyve sularıdır ve özellikle de en çok tüketilen ve C vitamini kaynağı olan portakal suyudur. C vitamini serbest radikallere karşı etkili bir antioksidan olması sebebiyle gıda endüstrisinde de katkı madde olarak kullanılmaktadır. Ancak C vitamini takviyeleri ile yapılan bazı klinik araştırmalar düş kırıklığı yaratmıştır. Bu sonuçlar araştırmacıları yeni bir arayışa yönlendirmiştir. Acaba portakal suyunun antioksidan gücü C vitamini içeriği dışındaki diğer besin ögelerinden mi kaynaklanmaktadır?
Bunu test etmek için 7 sağlıklı yetişkin kişiye 3 aşamalı olarak 3 farklı içecek içirilmiştir. İçeceklerden ilki kırmızı kan portakalı suyu,ikincisi C vitamini katkılı şekerli bir içecek ve üçüncüsü C vitamini içermeyen şekerli bir içecek olarak belirlenmiştir. Tüm içeceklerdeki şeker oranı eşittir.Deneklere içecekler rastgele sırayla ve kan değerlerinin normale dönmesi için 2 şer hafta arayla verilmiştir.
Her 300 ml’lik test içeceği içildikten sonra kan örnekleri alınarak C vitamini seviyeleri ölçülmüştür. Doğal olarak portakal suyu ve Cvitamini katkılı şekerli sıvı içildikten sonra kandaki C vitamini seviyelerinde artış olmuş ancak C vitamini içermeyen şekerli sıvı içildikten sonra bu gerçekleşmemiştir.
Araştırmacılar her bir içecek içildikten sonra DNA’daki serbest radikal hasarına karşı direnci test etmek üzere de kan örnekleri almışlardır. Denekler portakal suyu içtikten sonra alınan kan örneklerine göre DNA hasarı %18 düşük bulunmuştur. Portakal suyunun koruyucu etkisi 24 saat devam etmiştir. Bu etki ne C vitamini katkılı şekerli içecekte ne de C vitamini içermeyen şekerli içecekte görülmüştür. Üstelik portakal suyu ile C vitamini katkılı sıvı içecekteki C vitamini miktarı eşit olmasına rağmen (150mg/bardak).
Bu araştırmaya göre 300 ml saf kan portakalı suyu tüketildiğinde 24 saat boyunca hücreler serbest radikal hasarından korunabilmektedir. Bu etkinin C vitamininden ziyade portakaldaki diğer besin bileşikleri sayesinde olduğu, C vitamini haplarının ise kronik hastalıkların önlenmesi açısında bir etkisi olmadığı düşünülmektedir.
Dyt. Ayşegül Bahar
Beslenme & Diyet Uzmanı
