Sumak bazılarımızın çok sık yediği bazılarımızın ise neredeyse hiç tüketmediği bir baharattır. Keskin, limon benzeri bir tada sahip olan bu kırmızı baharat içeriğindeki bileşikler sayesinde sağlığımıza çok değerli katkılar sunar. Bu yazımız sumak baharatının sağlığa faydaları hakkında bilgiler içermektedir.
Sumak Nedir?
Sumak, ılıman iklimlerde yetişen, çalı formunda ağaçlardan elde edilen bir baharattır. Sumak ağacından elde edilen taneli meyveler kurutur ve sumak çekirdekleri kabuklarından ayrıştırılır. Ülkemizde özellikle Adana, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Gaziantep ve Hatay mutfaklarında yaygın bir şekilde kullanılır. Ortadoğu mutfaklarında et yemeklerinden ve salatalara kadar hemen her çeşit yemeğin bir bileşendir.
Sumak, limon gibi ekşi ve keskin ama aynı zamanda hafif meyveli bir tada sahiptir. Yemeklere lezzet vermesinin yanı sıra sağlık açısından da son derece değerli bir besindir.
Sumağın Besin Değeri
Kalorisi son derece düşük olan sumak, C vtamini başta olmak üzere antioksidan bileşikler açısından çok zengindir. Sumakta; gallik asit, metil galat, kaempferol ve kuersetin adlı poliffenoller ve flavonoidler bolca bulunur. Antionsidan ve anti kanser özellikleriyle bilinen tanenler açısından da sumak oldukça zengin bir besindir.
Sumağın yaklaşık %20’si yağdır. Sumaktaki yağların çoğu oleik ve linoleik asittir. Oleik asit zeytinyağı ve avokadoda da bulunan tekli doymamış bir yağ türüdür ve kalp sağlığını koruma özelliği taşır.
Linoleik asit ise cildi ve hücre zarlarını korunmasında görev alan temel bir çoklu doymamış yağ çeşitidir.
Sumak, sağlık açısından önemli olduğu bilinen lif yönünden zengindir, ayrıca B grubu vitaminler ve bazı mineraller içerir.
Sumağın Faydaları Nelerdir?
Sumak yüzyıllardır geleneksel tıpta kullanıan bir baharattır. Bu çerçevede astım, ishal, soğuk algınlığı gibi çeşitli hastalıklarda kullanılmıştır. İdrar söktürücü özellikleriyle de yine geleneksel tıp tarafından kullanılagelmiştir. Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarda sumağın sağlığımıza sağlayabileceği faydalar daha net anlaşılmıştır. Sumak özellikle şu açılardan sağlığımızı olumlu etkileyebilir:
- Kan Şekerini Düzenleme
- Kolesterolü Düşürme
- Antioksidan içeriğiyle kronik hastalıklarla mücadeleye yardımcı olma
- Kas Ağrısını Giderme
- Kemik Kaybını Azaltma
1. Kan Şekerini Düzenleme
Yüksek kan şekeri, sağlığımıza çok çeşitli şekillerde zarar verebilir. Kısa vadede yorgunluk, baş ağrısı, idrar sıklığında artış ve artan susuzluk gibi belirtilere neden olabilir. Kan şekerinin yüksek düzeylerde seyretmesi zamanla, sinir hasarı, böbrek sorunları ve yaraların geç iyileşmesi gibi daha ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir.
Bazı araştırmalar, sumağın normal kan şekeri seviyelerinin korunmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bir çalışmada, diyabetli 40 kişiye üç aylık bir süre boyunca günde üç gram sumak baharatı veya plasebo verilmiştir. Çalışmanın sonunda, sumak baharatının kan şekeri seviyelerini yüzde 13 düşürdüğü belirlenmiştir.
Benzer başka bir çalışmada ise 3 ay boyunca sumak tüketek diyabetli kişilerin dolaşımdaki insülin düzeylerinde %25’lik bir azalma saptanmıştır. Araştırmacılar, sumak tüketiminin insülin duyarlılığını arttırdığı sonucuna varmışlardır.
2. Kolesterolü Düşürme
Yüksek kolesterol, kalp hastalığı için en büyük risk faktörlerinden biridir. Kolesterol atardamarların içinde birikerek daralmasına ve sertleşmesine neden olur. Bu durumda kalp kasına baskı uygular ve kanın içeri aktarılmasını zorlaştırır.
Araştırmalar şu anda çoğunlukla hayvan modelleriyle sınırlı olsa da, sumağın kolesterolü düşürerek kalp sağlığına fayda sağladığını göstermektedir. Bir çalışmada yüksek kolesterollü diyetle beslenen sıçanlara sumak verilmiş, sonuçta sıçanların hem trigliserid hem de kolesterol seviyeleri düşmüştür. Başka bir çalışmada da benzer sonuçlara ulaşılmış, tavuklara sumak ve zencefil kombinasyonunun uygulanmasının kolesterol seviyelerinde önemli bir düşüşe neden olduğunu gösterilmiştir.
3. Antioksidan içeriğiyle kronik hastalıklarla mücadeleye yardımcı olma
Antioksidanlar, hücre hasarını önlemek ve kronik hastalıklara karşı korumak için vücuda zrar veren serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olan güçlü bileşiklerdir. Bazı çalışmalar, antioksidanların kalp hastalığı, diyabet ve kanser gibi ciddi sağlık sorunlarının riskini azaltabileceğini öne sürmektedir.
Sumak, serbest radikalleri etkisiz hale getirmeye ve vücudunuzu sağlıklı tutmaya yardımcı olabilecek yoğun bir antioksidan kaynağıdır. Sumak; tanenler, antosiyaninler ve flavonoidler de dahil olmak üzere güçlü antioksidan aktiviteye sahip çok çeşitli kimyasal bileşikler içerir.
Fareler üzerinde yürütülen bir araştırmada sumağın büyük ölçüde antioksidan içeriği sayesinde farelerde diyabet komplikasyonlarını azaltmada etkili olduğunu göstermiştir.
4. Kas Ağrısını Giderme
İnflamasyon çeşitli otoimmün hastalıklar başta olmak üzere pek çok hastalığın gelişiminde merkezi bir rol oynar. Diğer yandan, bilimsel veriler inflamasyonun ağrılar üzerinde de etkisi olduğu göstermiştir. Sumak zengin antioksidan içeriği sayesinde iltihaplanmayı ve dolayısıyla ağrıları azaltabilir.
Bir araştırmada sumak baharatı ile aynı bitkiden elde edilen sumak suyunun sağlıklı yetişkinlerde aerobik egzersiz sırasında oluşan kas ağrılarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir.
5. Kemik Kaybını Azaltma
Osteoporoz, kemik kaybının neden olduğu zayıflamış kemikler ve kemiklerde artan kırılma riski ile karakterize edilen önemli bir sağlık sorunudur. Osteoporoz riski yaşla birlikte artar ve özellikle 65 yaş üstü kadınlarda oldukça yaygın olarak görülür.
Sumağın kemik sağlığı üzerindeki potansiyel etkileri konusunda araştırmalar hala çok sınırlı olsa da, deney hayvanları üzerinde yürütülen bir çalışmada umut verici sonuçlar elde edilmiştir. Araştırmada farelere sumak özütünün uygulanmış ve sumak tüketiminin kemik metabolizmasında yer alan bazı proteinlerin dengesini değiştirdiğini ve bunun sonucunda kemik kaybının azaldığı gösterilmiştir.
